Doe het eens anders

De praktijk leert dat vrijwel alle zaken geschikt zijn voor mediation. Toch heerst de overtuiging dat als je er zelf niet onderling uitkomt de logische vervolgstap procederen is. Laten we die vanzelfsprekendheid eens doorbreken. Tussen de conclusie ‘oké, we hebben een conflict waar we niet uitkomen’ naar samen voor de rechtbank staan is mediation een logisch tussen- zo niet eind- station. Zou het niet veel beter zijn eerst met een onafhankelijke derde om tafel te gaan? Als we er dan echt niet uitkomen kunnen we altijd nog naar de rechter. Betere oplossingen met een minder invasief traject.

Menukaart

“Ik hoor nogal eens bij mensen zonder ervaring met mediation dat zij denken: “Waarom weer gaan praten? Dat heb ik allang geprobeerd en die ander is gewoon niet voor rede vatbaar. Wat gaat zo’n mediator toevoegen aan wat ikzelf al heb geprobeerd? Onbekend maakt ook hier nogal eens onbemind. Ik zeg wel eens gekscherend, maar wel met een serieuze ondertoon: “In een conflictsituatie zijn we allemaal tijdelijk ontoerekeningsvatbaar”. Het helpt enorm als een derde onafhankelijke zonder zelf onderdeel van het probleem te zijn de gesprekken begeleid. Hier is inmiddels zoveel positieve ervaring mee opgedaan.

Vaak denken mensen dat je kiest voor het één of het ander. Of mediation, of arbitrage of de rechtbank. Dat hoeft helemaal niet. Kijk wat er nodig is. Er zijn situaties waarin het past om een combinatie te maken van die opties. Je gaat om tafel met een onafhankelijke derde om het gesprek aan te gaan en te onderhandelen. Op een specifiek punt is echter een harde beslissing nodig of er is een clausule in het contract dat om opheldering vraagt, daar zetten we arbitrage of de rechter voor in.

Regel of uitzondering?

Eigenlijk is mediation altijd inzetbaar. Er zijn slechts drie uitzonderingen daarop:

Mediation werkte niet in een eerder stadium tussen dezelfde mensen over hetzelfde geschil.
Er is alleen een contractueel geschil met weinig of geen emotionele lading, geen toekomstige relatie. Vrij uitzonderlijk, overigens. Of er is precedentwerking gewenst.
Er is sprake van kwade opzet. Een partij zet de ander bewust een hak of gebruikt vertragingstactieken bijvoorbeeld. Dan past arbitrage of een uitspraak van een rechter beter. Maar denk niet te snel dat hiervan sprake is.

Regel op de uitzondering

Zoals gezegd zijn dit de uitzonderingen en niet de regel. Wat nog steeds wel regel is en wat ik graag als uitzondering zou zien, is dat juridiseren de eerste stap is bij de escalatie van een conflict. Terwijl mediation zoveel minder invasief is en zoveel laagdrempeliger. Ook kost mediation minder tijd en partijen hebben meer eigen inbreng. Hier mag wat mij betreft wel wetgeving voor komen die zorgt dat de eerste stap mediation is voordat je elkaar voor de rechter sleept. Naar de rechter kan altijd nog. Andersom gaat niet meer.

Procesmeeting

Een mediator kan ook ingezet worden als procesregisseur op weg naar de rechtbank. Die kijkt dan wat er puur qua proces nodig is om het conflict zo goed mogelijk op te lossen. Wat er gefaciliteerd moet worden om tot een goede oplossing te komen. Daarbij komt ook de specialisatie van TAMI als geroepen. Gezamenlijk kijken waar het probleem zit, zowel langs de technische, de juridische als langs de zakelijke en zelfs langs de psychologische as is dan een optie.

‘Yesable proposal’

Waarom ik een voorstander ben van een procesregisseur? Betrokkenen zitten er vaak zelf al te diep in. Het helpt dan als een onafhankelijke partij kijkt naar het conflict. Die ziet ‘hier gaat het in essentie over en dit is er nodig’. Die bekijkt daarnaast welke inhoudelijke beslissingen gemaakt moeten worden en wat daarna de stappen zijn. Als je het met degene aan de andere kant van de tafel in ieder geval eens kunt worden welke stappen er gezet moeten worden heb je een eerste ‘ja’ te pakken. Dat wordt ook wel een ‘yesable proposal’ genoemd. Dat is een eerste win in zo’n situatie en geeft de partijen het gevoel dat ze toch niet met een totaal onmogelijk persoon te maken hebben. Dan ontstaat er ruimte waarin de partijen kunnen zeggen ‘laten we eens verder praten’. Het wordt zo een beetje makkelijker om ja te zeggen tegen andere dingen en hopelijk uiteindelijk zelfs tegen elkaar.”

Meer weten?

Graag de tips van Manon opvolgen? Hier vind je clausules die opgenomen kunnen worden in een contract waarbij de eerste stap bij een conflict het inzetten van mediation is. Graag in contact komen met een mediator aangesloten bij TAMI? Klik hier.

Kan ook een rechter bemiddelen?

De gevolgen van zakelijke conflicten zijn verstrekkend. Stukgelopen (zaken)relaties, financieel verlies, afleiding van het werk dat gewoon doorgaat om nog maar te zwijgen over de stress en frustratie. Zonder twijfel wilt u hier snel en op een goede manier uitkomen. Is mediation alleen effectief genoeg? De uitspraak van een rechter te onzeker? Het goede nieuws is dat de oplossing niet zo zwart wit hoeft te zijn. Hoe dat grijze gebied eruitziet, daarop geeft voormalig rechter Alfred Roosmale Nepveu antwoord.

‘Als rechter in ’s-Hertogenbosch – waar regio Eindhoven ook onder valt – zag ik het vaak: startups met volop interessante initiatieven, slimme creatieve mensen met mooie ideeën die vastlopen. Grofweg zijn de strubbelingen te verdelen in twee hoofdthema’s. Een is hoe zet je een goed idee op de rails naar een gezond bedrijf? in welke juridische vorm giet je de samenwerking in een onderneming? Hoe regel je dat qua financiering en wat doe je bij problemen met intellectuele eigendom? Daar kom je als rechter meestal wel uit en, zeker in kort geding, ook best snel. Maar het zou vaak veel beter zijn geweest als er door partijen onder leiding van een deskundig iemand, bijvoorbeeld van TAMI, over het probleem gesproken was vóórdat de gang naar de rechter werd gemaakt. Het andere hoofdthema, waar het voor een rechter vaak wel echt lastig wordt, is als de discussie heel technisch is. Er staat me een voorbeeld bij van een geschil in de automotive industrie. Er was een bedrijf dat heel innovatief onderdelen ontwikkelde waar heel veel tijd en denkwerk in zat. Het geschil ontstond over de technische ins en outs. Hoe kan je als rechter dan bepalen of de deugdelijkheid van het product voldoet aan de eisen van de klant? Voor zulke geschillen biedt TAMI een broodnodige oplossing. Er is kennis in huis over de techniek, over hoe een machine werkt of hoe bepaalde digitale dingen in elkaar zitten. Bij een geschil kan specifieke kennis zonder veel poespas naar binnen worden gehaald. Een rechter kan als het moet ook deskundigen inschakelen, maar dat werkt veel omslachtiger en duurt veel langer.

Miljoenengeschil in 1 dag beklonken

Ik herinner me ook een arbitragezaak die betrekking had op een miljoenenproject. Partijen hadden aI een groot aantal ordners met processtukken ingediend en het einde van hun stukkenwisseling was nog niet in zicht. We zijn toen als arbiters en partijen met zijn allen een dag bij elkaar gaan zitten om over een paar vooraf opgegeven kernvragen van het geschil te spreken. Die vragen leidden tot stevig debat, maar hoewel de meningen fors uiteen bleven lopen, luisterden partijen wel naar elkaar en kwam er over en weer meer inzicht in elkaars gevoelens en belangen. Op het einde van de dag werd er een totaaloplossing bereikt. Formeel was het arbitrage, maar tijdens dit proces hebben we ook bemiddeling toegepast. Het is niet zo zwart-wit: ook in arbitrage kun je met mensen praten. Dat geldt voor de hele range aan geschillenbeslechting van mediation tot aan de rechtbank. Ook de traditionele rechtspraak heeft tegenwoordig mediation karakteristieken; veel civiele rechters hebben cursussen op dat terrein gevolgd. En anderzijds kun je ook in mediation partijen best wat sturen naar een oplossing, tenminste dat vind ik. Het grote nadeel van rechtspraak is dat er sprake is van een strak formeel en organisatorisch kader, waar je als rechter niet aan voorbij kunt gaan. Initiatieven zoals dat van TAMI zijn veel flexibeler en maken dat je in de procedure meer maatwerk kunt leveren. Dat er op allerlei vlakken dit soort initiatieven oppoppen, geeft een duidelijke behoefte aan.

Bereid je mening bij te stellen

Wat ik aan alle mediators, arbiters, rechters en hun cliënten zou willen meegeven is het volgende: het allerbelangrijkste is een onpartijdige en onafhankelijke derde die naar beide partijen even goed luistert en aan beide partijen laat zien hoe hij de procedure aanpakt, zodat je een eerlijke procedure hebt. Dat is bij TAMI goed geregeld. Het is iets dat je altijd voor ogen moet blijven houden en dan kun je het volgens mij als bemiddelaar of rechter nooit zo erg fout doen. Bij rechters in opleiding zag ik het vaak: die gingen dan vreselijk zenuwachtig een zaak in. Dan gaf ik altijd het advies mee: zo lang je beide partijen om de beurt het woord geeft en naar allebei goed luistert, doe je het goed. Het is ook normaal dat je dan iets vindt van wat je een partij hoort zeggen. Dat is niet erg. Dat heeft niets met partijdigheid te maken, maar met oordeelsvorming. Zo lang je maar met een open blik ook naar de andere partij kunt luisteren en bereid bent je mening bij te stellen. Als je hier wat meer bedreven in bent, kun je tijdens een zaak een balletje opgooien over je voorlopige indrukken. Daarmee kun je mensen helpen. Als je je bevindingen deelt en vraagt “klopt dit of heb ik dat verkeerd begrepen?” dan geeft de tegenspraak een helder antwoord. Ofwel er komen argumenten die je voorlopige indruk van tafel vegen of ze staan met hun mond vol tanden en dan weet je dat je goed zit. Maar het begint altijd met luisteren. Het allermooiste is als mensen uiteindelijk ook meer kunnen begrijpen van elkaar en zelfs toenadering naar elkaar vinden. Vaak gaan partijen minder boos naar buiten dan dat ze binnenkwamen. Als dat lukt, dan geeft dat een enorme voldoening. Zo ziet u maar, ook een rechter of arbiter kan een bemiddelende rol aannemen, maar ook een mediator kan bijsturen waar nodig. Zolang het maar onpartijdig en openlijk gebeurt, is dat helemaal niet erg.’

Neem contact op
Meer informatie over arbitrage via TAMI vind je hier. Benieuwd naar mediation via TAMI? Dan brengt deze link je op de goede weg.

E-arbitration

Sinds Corona is het de nieuwe standaard: afspraken die niet meer met zijn allen rondom dezelfde tafel plaatsvinden maar via conference calls. Daarmee is e-arbitration ook op de prioriteitenlijsten gestegen. Hierdoor kunnen geschillen digitaal beslecht worden. Maar dat heeft nog wat voeten in aarde. Hierover gaan we in gesprek met Martin Beckmann. Niet via Zoom, maar via zijn eigen platform Dispute Resolution.

“We zien een duidelijke beweging. Zeker de wat jongere generaties werken meer digitaal. Dit is natuurlijk in een stroomversnelling gekomen door thuiswerken in tijden van Corona. Deze beweging is overigens niet alleen voorbehouden aan jongere generaties, er zijn ook heel wat arbiters en advocaten voortvarend op dit vlak. En dus kan ook geschillenbeslechting niet achterblijven. Er zitten namelijk ongelofelijk veel voordelen aan. Maar e-arbitration staat nog in de kinderschoenen en het gebruik is nog niet optimaal. Vanuit zowel mijn ingenieurs als juridische kennis en ervaring denk ik mee met collega’s over de opzet van zo’n systeem. Vandaar dat ik voor dit interview de geplande Zoom meeting heb gecanceld en een call via Dispute Resolution heb ingepland. Om je te laten zien; het kan wel.

Stip op de horizon

De stip op de horizon is om arbitrage te voeren via een systeem dat makkelijk toegankelijk is voor iedereen. Idealiter wil je toe naar een systeem dat de gebruikers door de procedure heen begeleidt. Documenten kunnen gedeeld worden, sommige stukken kun je gezamenlijke editen, andere blijven afgeschermd voor elkaar. Per fase in de arbitrage worden de juiste templates aangeboden, bijvoorbeeld voor een tussentijdse beslissing. En ook de zittingen kunnen via een beveiligde digitale omgeving plaats vinden. Daar wordt aan gewerkt, maar we zijn er dus nog niet.

Gebruiksgemak

Een van de voordelen om te kiezen voor e-arbitration is het gebruiksgemak. Er is een grote groep traditionelere juristen, advocaten en arbiters die nog hele papierenarchieven hebben. Voor hen is de omschakeling naar digitaal werken een grote stap. Het is dus belangrijk dat we met een systeem werken dat laagdrempelig is. We zien vaak dat algemene online videoconference systemen zoals bijvoorbeeld Zoom, Go to Meeting of Microsoft Teams al een behoorlijke uitdaging vormt voor velen. Gebruikers vinden het lastig om in te loggen of er moet eerst een speciale app gedownload worden. Laatst nog was er een enorm technisch onderlegde collega wat te laat voor een afspraak en wilde voor haar meeting via Microsoft Teams op haar telefoon inloggen en dat lukte niet. Nu stuur ik je gewoon een mail met een link, daar klik je op, je vult de meegestuurde inlogcode in en je bent binnen.

Privacy en veiligheid

Het gebruiksgemak is een ding, privacy en veiligheid een ander. De bekendste aanbieders zijn allemaal Amerikaanse providers. Zelf geef ik ook veel privacy advies. Deze platformen kunnen privacy niet garanderen. We weten bijvoorbeeld niet of de Amerikaanse geheimendienst toegang heeft of wat er commercieel gezien met gegevens gebeurt. Dat is niet alleen voor arbitrage een thema maar voor eigenlijk alle doeleinde. In het kader van privacy en zeker ook voor arbitrage is het maar de vraag of er opnames van zo’n gesprek gemaakt mogen worden. Die mogelijkheid bieden deze platforms. Alleen een audio opname geniet sowieso de voorkeur vanuit dit opzicht.

Hoe zorg er bij een online getuigenverklaring voor dat er niet iemand anders bij de getuigen op de kamer is die dingen influistert?
Martin beckmann

Wensen en eisen

Deze platformen zijn voor algemeen gebruik, maar arbitrage heeft ook andere wensen en eisen. Denk bijvoorbeeld aan pleidooien of getuigenverklaringen. In het Verenigd Koninkrijk en Amerika zijn ze hiervoor overgestapt naar Zoom. Een vraag die opkomt is bijvoorbeeld: Hoe zorg er bij een online getuigenverklaring voor dat er niet iemand anders bij de getuigen op de kamer is die dingen influistert? Als je fysiek bij elkaar bent zie je dat, digitaal kun je dat niet zien. Daar is wet- en regelgeving voor nodig. Of wat te denken van een verbinding die wegvalt bij een van de partijen? Gelukkig hebben we hier in de westerse wereld goede wifi en dergelijke, maar in sommige uithoeken van de wereld is dat anders. We lopen dus ook tegen procedurele problemen aan. Wat doen we in dergelijke situaties?

Willem C. Vis Moot Court

Als arbiter zit ik in de jury tijdens het Moot Court. Dat is een zitting in de Verenigde Staten waarin studenten pleiten in een fictieve case. Deelnemers van over de hele wereld nemen deel aan deze wedstrijd. Dit gebeurt normaliter met zijn allen in dezelfde ruimte, maar afgelopen april was dat niet mogelijk. Gelukkig werd het niet gecanceld en kon de wedstrijd online toch plaatsvinden. Er is een duidelijke beweging zichtbaar en ik ben blij te zien dat zeker deze studenten dat makkelijk kunnen accepteren. Het is een nieuwe realiteit.

Voordelen

De voordelen zijn duidelijk. Ook als Corona weer verdwenen is blijft het gemak. De kosten- en tijdbesparing die digitale geschillenbeslechting met zich meebrengt mag ook niet onderschat worden. Even bellen met Australië of ernaar afreizen dat scheelt je zo maar een paar dagen. De Nederlandse rechtbank heeft ermee geëxperimenteerd en ook bij onze buurlanden wordt aan de weg getimmerd. Maar naast de techniek, privacy en wet- en regelgeving is ook het ontwikkelproces belangrijk. Waar mijn collega’s en ik met ons project lang aan hebben besteed is het analyseren. Wat is er al? Wat is belangrijk? Wat is ons doel? Wat zijn prioriteiten? En wat zijn eisen en wensen? Het bouwen op zich is niet de kunst. Natuurlijk moet daar ook met enige regelmaat geschaafd worden.

Acceptatie

Soms heb je aan de tekentafel dingen bedacht maar blijkt het in de praktijk niet handig te werken. Je moet voorkomen dat daar de acceptatie van de gebruiker onder lijdt. Ik ken genoeg voorbeelden waarbij dit mis is gegaan. Een voorbeeld is een platform waarbij je samen aan documenten kan werken maar waarbij de partijen ook in het document van de uitspraak dingen aan konden passen. Dan zijn gebruikers natuurlijk snel klaar. Hetzelfde in Duitsland, die willen alle communicatie met de rechtbanken digitaal laten verlopen. Wettelijk verplicht was het om dat systeem te gebruiken, maar het bleek zo lek als een mandje. Dat soort obstakels moeten er uit zijn voor je het groot uitrolt. Dus een dergelijk systeem komt er, maar we zijn er nog niet.

Zelf kiezen

Omdat mediation en arbitrage bij TAMI binnen de wettelijke kaders vrij ingevuld kan worden door de partijen zelf, is digitale geschillenbeslechting al wel mogelijk. Ook het te gebruiken platform is daarbij open. In de tussentijd worden er naar 2.0 e-arbitration toegewerkt.

Meer weten?Meer informatie over de procedure, het tijdspad en de kosten die komen kijken bij arbitrage via TAMI vindt u hier.

Jos van der Wijst

Als advocaat en als een van de grondleggers van TAMI zag Jos een gat in de markt. Overvolle gerechten waar technologische kennis bij rechters ontbreekt. Lange procedures, waar veel geld mee gemoeid is en een uitkomst die uiterst onzeker is, vormen te grote obstakels voor ondernemers en start-ups die vooruit willen. ‘Daar moest een alternatief voor komen’. Bij voorkeur wordt een discussie in de kiem gesmoord voordat het uitloopt op een conflict. Zo kan wellicht ook een waardevolle samenwerking behouden blijven. De ondernemer krijgt de touwtjes in handen en een deskundige hakt de knoop door. We zijn benieuwd naar de visie van Jos op de oplossing die arbitrage en mediation via TAMI biedt.

Ondernemer wil ondernemen
“Het is niet verwonderlijk dat zeker MKB-bedrijven, start-ups en scale-ups enorm op zien tegen gerechtelijke procedures. Het gaat lang duren en het kost veel geld. Maar hoeveel tijd en geld er mee gemoeid is, weet je vooraf eigenlijk nooit en daarnaast is ook de uitkomst onzeker. Terwijl ondernemers met de business bezig willen zijn en vooruit willen. En de procedures zijn openbaar. Iedereen kan ervan mee genieten. Dergelijke procedures vormen dan een enorme belemmering. Voor corporate bedrijven is dit veel minder het geval. Die hebben een batterij aan advocaten klaar staan die willen procederen, de dagelijkse bedrijfsvoering lijdt daar niet of nauwelijks onder.

Uitspraak zonder kennis
Ook bij advocaten zag ik frustratie. Niet alleen doordat rechters het te druk hebben, maar ook doordat rechters om de zoveel tijd moeten wisselen binnen de rechtbank maakt dat ze niet de benodigde kennis hebben. Rechters gaan bijvoorbeeld van familierecht naar handelsrecht en hebben vervolgens niet de tijd zich de materie voldoende eigen te maken. Een rechter wint daarnaast informatie in bij een deskundige op dit vlak. Maar waarom deze deskundige niet de arbiter maken met een jurist ernaast?

Acceptatie
Als je zelf je eigen arbiter kunt kiezen dan ga je voor iemand die meteen kan doorpakken, die weet waar het in deze kwestie over gaat, waar de pijnpunten liggen en wat voor beslissing er genomen moet worden. Dit draagt ook enorm bij aan de acceptatie van cliënten over de uiteindelijke uitkomst. Ze hebben zelf iemand gekozen die kennis van zaken heeft. Dat neemt niet weg dat een uitkomst nog steeds vervelend kan zijn. Toch zien we dat er sneller begrip voor de uitspraak is dan wanneer de cliënt overgeleverd is aan een willekeurige rechter die bepaalde kennis over de kwestie misschien niet heeft.

Waar gewerkt wordt vallen spaanders
Er is een samenwerking en er ontstaat een discussie. Als je dan snel om tafel gaat en de angel eruit haalt, kun je door met elkaar. Dat is wel anders als je 1,5 jaar tegen elkaar procedeert. Dan is de relatie stuk, is er veel geld en tijd verloren. Ondernemers hebben graag zelf de regie, die ruimte is er met arbitrage via TAMI. Een snelle oplossing. Heel transparant en ook vertrouwelijk. Je leest je zaak niet de volgende ochtend terug in de krant. Bovendien mag je zelf je verhaal doen, een advocaat inhuren hoeft niet per se.”

Drie keer niks
Dat er een gat in de markt is voor het TAMI-initiatief is duidelijk. Toch betekende dit niet dat het ook snel opgericht was. Moesten er eerst zaken zijn of moest de stichting eerst op poten staan? In 2018 in een interview voor een tijdschrift zei Jos: “in mei 2019 is TAMI opgericht”. “Dat gaf een stip op de horizon. We hadden een idee over wat voor mensen we nodig hadden. Over wat voor kennis, ervaring en kwaliteiten die moesten beschikken. We wilden graag een oud-rechter. Dus klopten we aan bij de rechtbank in ‘s-Hertogenbosch. Die vond dit initiatief drie keer niks. Ze zagen het als concurrentie en een diskwalificatie van de rechtbank zelf. Ze vroegen ons: “jullie vinden dus dat wij dit soort zaken niet goed kunnen behandelen?”. Het antwoord daarop was: “ja, dat klopt”. Uit ons eigen netwerk kwamen we in contact met (inmiddels) oud-rechter Jos van Luyck, die bijna met pensioen ging. Die was meteen enthousiast. Zo zijn we ook aan de leden voor de raad van advies gekomen. Rechters zagen direct de meerwaarde.”

Arbitrage in het contract
Ondernemers zijn niet bezig met mogelijke conflicten totdat het zover is. We raden daarom aan in een samenwerkingsovereenkomst vooraf op te nemen dat bij een conflict arbitrage of mediation via TAMI de eerste stap is. Daar hebben we modellen voor opgesteld. Deze modellen vind je onder ‘Links & Downloads’ in het oranje blokje aan de rechterkant op deze pagina.

Niek Peters

“Ik geloof heilig dat de beslechting van zaken via arbitrage de toekomst is”, aldus Niek Peters. Naast een dagelijkse praktijk als advocaat en arbiter, het geven van lessen over internationale handelsarbitrage aan de Rijksuniversiteit Groningen is Niek Peters ook aangesloten als arbiter bij TAMI. Wij zijn aldus benieuwd naar de visie van Niek op arbitrage.

“Wellicht is mijn mening wat gekleurd”, begint Niek, maar toch maakt hij meteen een duidelijk statement: “Ik geloof heilig dat de beslechting van zaken via arbitrage de toekomst is”.

Rechtspraak onder druk
De rechtspraak in Nederland komt namelijk steeds verder onder druk te staan. Er zijn steeds meer (ingewikkelde) zaken maar niet meer rechters. Als gevolg van COVID-19 wordt ook nog eens een toename van geschillen verwacht. Dat zorgt ervoor dat de gerechten naar alle waarschijnlijkheid nog meer zaken moeten verwerken, met als gevolg nog langere doorlooptijden. Daarbij wordt op de rechten van partijen beknot. Zo wordt de zittingstijd steeds meer beperkt en is het recht op pleidooi zelfs afgeschaft.

Minder in beton gegoten
Arbitrage is dan een aantrekkelijk alternatief. De procedures zijn minder in beton gegoten zodat partijen meer ruimte hebben om de procedure (in overleg met arbiters) zelf vorm te geven. Ook hebben partijen nog steeds het recht op pleidooi en kunnen uitgebreide zittingen plaatsvinden. Bovendien kunnen procedures sneller worden afgedaan dan bij de rechter, waar elke zaak toch min of meer volgens een vast stramien verloopt en waar het vaak alleen al lang duurt voordat een zitting wordt ingepland. Ook vanwege andere voordelen is arbitrage interessant.

Laagdrempelig, snel, efficiënt en effectief
Als ik kijk vanuit mijn specialisme dan beoogt TAMI een laagdrempelige, efficiënte en effectieve manier van geschillenbeslechting aan te bieden. Bij TAMI geldt er ook het grote voordeel dat het maximale kostenplaatje in beginsel duidelijk is, zo kom je niet snel voor onaangename verrassingen te staan.

Specialistische kennis
Een ander voordeel van arbitrage ten opzichte van overheidsrechtspraak is dat arbiters met specifieke kennis kunnen worden benoemd en die arbiters behoeven niet per se jurist te zijn. Zo treed ik met regelmaat op in energie-, construction- en engineeringgeschillen, bijvoorbeeld over (de bouw van) windparken, zonnepanelen, machines en fabrieken. Het is van belang dat de mediators en arbiters aangesloten bij TAMI gevoel hebben voor techniek en bepaalde kennis meebrengen. Arbiters moeten wat dat betreft ook eerlijk naar zichzelf durven zijn. Zelf zou ik nooit een zaak doen waarvan ik bij voorbaat al denk ‘hier ga ik niks van snappen’. Al moet ik er ook bij zeggen dat een zaak zich op een bepaalde manier kan ontwikkelen. Dat is aan het begin van een arbitrage niet altijd in te schatten. Zo kan een zaak die op het eerste gezicht bijvoorbeeld betrekkelijk rechttoe-rechtaan lijkt toch een hele andere wending krijgen.

Knopen doorhakken
Als arbiter een knoop doorhakken wie er gelijk heeft, kan weleens een uitdaging zijn, vooral als een van de partijen een argument laat liggen. Dat valt me dan op vanuit mijn rol als advocaat, maar als arbiter ben ik in beginsel gebonden aan de rechtsstrijd van partijen. Ik vind het dan zonde als een partij er niet alles heeft uitgehaald. Als er daarentegen een goed debat is geweest (waar partijen scherp op de inhoud hebben gedebatteerd) is het wijzen van een vonnis in de regel betrekkelijk eenvoudig.”

Meer weten?
Wilt u meer weten over arbitrage van TAMI? Klik hier.

Simon Bambach

Met meer dan 40 jaar ervaring in de technische industrie kan Simon Bambach beschouwd worden als een man die de techniek kent en draagt en een ambassadeur is voor de industrie. Nu hij een rol speelt bij TAMI zijn we benieuwd naar zijn visie op mediation en arbitrage in de technische sector.

“Ik spreek uit ervaring als ik zeg dat sommige geschillen voor de rechter zijn gekomen, waar we behoorlijke penalty’s voor hebben gekregen en waar mediation had kunnen helpen. Dat had ons onder andere veel geld bespaard. Voor een initiatief als TAMI is er dan ook zeker plek. In een juridische procedure krijg je te maken met rechters die niet op de hoogte zijn van technologie en voor wie de standpunten zwart-wit uiteen worden gezet. Voor een rechter is het lastig om in de techniek te duiken, daar is hij namelijk niet voor opgeleid. Hij heeft dan de keus op basis van zijn gevoel te oordelen of op basis van de input van de specialisten, die de verschillen juist uitvergroten. Het biedt het tegenovergestelde van wat je graag zou willen: dat partijen naar elkaar worden toegebracht. Het is namelijk niet zwart of wit. TAMI biedt de gelegenheid voor partijen elkaar te vinden in het grijze gebied.

Andere interpretatie van dezelfde werkelijkheid

Ik kan me zo voorstellen dat zeker de High Tech System industrie baat en behoefte heeft aan een instituut als TAMI. Waar je tegen aanloopt is dat bijvoorbeeld engineeringbedrijven iets creëren dat vervolgens wordt gemaakt door een maakbedrijf. En dan werkt het niet. Ligt het dan aan het ontwerp of aan het maken? Dan wordt er al gauw een setting gecreëerd waarin iedereen schuilt uit vrees voor claims en naar elkaar wijst. Terwijl het dan juist zo belangrijk is goed met elkaar te communiceren. Als je in zo’n situatie partijen bij elkaar kunt brengen, wordt het probleem al in een vroeg stadium in de kiem gesmoord. Dan hoeft het helemaal niet uit te lopen op juridische procedures. Dat faciliteren is heel belangrijk. Dat kan wanneer je als mediator kennis hebt van hoe processen werken en de techneuten hierin kunt begeleiden. Het draait dus echt om mediators en arbiters die de juiste taal spreken. Daarbij is een stuk ervaring onmisbaar, je moet zelf met dat bijltje hebben gehakt. De juridische kant is minder wezenlijk, sterker nog, die moet worden vermeden want daarmee stap je in diezelfde valkuil. Het gaat om het oplossingsgericht werken. Het zit hem in het overbruggen van verschillen in opvatting en achtergrond. Vaak is een andere interpretatie van dezelfde werkelijkheid de crux. Die gezamenlijke basis en dat draagvlak creëren, daar gaat het om. Als je dat kunt vertalen, dan los je negen van de tien problemen op.

Contract biedt als eerste remedie mediation

Mediation of arbitrage is niet de meest vanzelfsprekende gang om te maken. In mijn leven heb ik behoorlijk wat contracten gezien. Vaak wordt als eerste remedie voor een geschil de rechtbank gegeven en niet mediation. Het kan zijn dat voor veel mensen mediation niet voldoende credibility heeft. Ze denken dat het lang duurt of dat je uiteindelijk toch voor de rechter staat. Maar als er een goede optie is waar je werkt met professionele mediators met verstand van zaken tegenover een rechter, dan zou de mediator een logische keus zijn. TAMI biedt een goed alternatief. Ik vind dat in contracten mediation standaard als optie zou moeten worden meegegeven.

Mediators met blauwe plekken

Voor mediators is het belangrijk dat ze ervaring hebben in het vakgebied, over veel mensenkennis beschikken, openstaan voor emoties en zelf blauwe plekken hebben opgelopen. Soft skills zijn hierin dus heel belangrijk, want een hele hoop kan niet over de technische as worden opgelost. Vaak zijn technische mensen digitale mensen en overtuigd van hun eigen gelijk. Credibility is dus belangrijk voordat ze autoriteit aanvaarden van een ander op technisch gebied. Maar in staat zijn om mensen bij elkaar te brengen en de nadruk te leggen op de competenties van de bretrokken partijen om samen tot een oplossing te komen is veruit het belangrijkst. Want uiteindelijk moeten ze het toch samen doen. Dit zorgt ervoor dat de partijen gemotiveerd zijn. Dat kun je niet afdwingen met een zwarte toga en een witte bef.”

Jos van Luyck

Het grote voordeel van mediation en arbitrage ten opzichte van een gang naar de rechtbank is dat deze laatste veel geld, tijd en bovendien energie kost. Om nog maar te zwijgen over frustratie. Daar zit natuurlijk niemand op te wachten. Daarnaast blijkt dat veel rechters niet over specifieke technologische kennis beschikken. Er wordt dan al snel een deskundige benoemd. Een derde partij werkt vertragend, maar dat niet alleen. Vaak wordt het oordeel van een deskundige integraal door de rechter overgenomen, wat niet altijd wenselijk is. Daarom bieden mediation en arbitrage uitkomst.

Mediation en arbitrage
Waar we met TAMI voor gaan is een (dreigend) conflict in een vroeg stadium oplossen door middel van mediation. Het draagvlak van de betrokken partijen is dan maximaal. Liggen de partijen daarvoor te ver uit elkaar, dan kan gekozen worden voor arbitrage. Voor dergelijke technologische vraagstukken nemen we een materiedeskundige in de arm en op voorhand geven de partijen aan zich bij die uitspraak neer te leggen. Geen hoger beroep dus. Heel belangrijk is dat de materiedeskundige altijd volledig onafhankelijk en onpartijdig moet zijn. Dat staat in zijn algemeenheid erg hoog in het vaandel van TAMI. Wat hierin niet onderschat mag worden is dat zeker in de tech er een sfeer heerst van vertrouwelijkheid. Alles is redelijk kwetsbaar; ‘niemand mag mijn kennis hebben’. Als de rechtbank uitspraak doet dan is die openbaar. Via onze werkwijze is geheimhouding en dus de vertrouwelijkheid gewaarborgd.

TAMI-mediators en -arbiters
Al onze mediators zijn aangesloten bij de Mediators Federatie Nederland. Waar een mediator faciliteert en partijen samen tot een oplossing komen, hakt een arbiter de knoop door. Een jurist zal het oordeel van de arbiter daarna in een deugdelijk arbitraal vonnis gieten zodat het ook ‘rechtbank-bestendig’ is. Naast voldoende vakkundige kennis beschikken alle mediators en arbiters ook over uitstekende soft skills. Het zijn mensen-mensen met een sterk empathisch vermogen.
Want: ‘Een slechte regeling is nog altijd beter dan een goede procedure’, aldus oud-President van de rechtbank in Breda, mr Pronk.”

Rob van Gijzel

Het is september 2008, ik ben net een half jaar burgemeester, de crisis breekt uit. Dat gaf al snel serieuze problemen in onze regio. We hebben een conjunctuur gevoelige economie in een internationale markt. Als voorzitter van de Stichting Brainport heb ik al heel snel het initiatief genomen om alle belangrijke spelers bij elkaar te brengen. We moesten andere dingen doen en de dingen anders doen. En vooral: de keten versterken. Het belangrijkste is samenwerken en samen oplossingen zoeken. Dat is uiteindelijk ook het succes van onze regio geworden. Samen en zoeken naar ‘win-win’ in plaats van de strijd aangaan. Daarbij hoort ook een instituut dat als er tussen of binnen bedrijven lastige problemen ontstaan, zoekt naar verbinding. Mediation en arbitrage in plaats van een juridiserend traject.

Rijnland model

In het Angelsaksisch model wordt zo mogelijk alles gejuridiseerd. Alles juridisch vastleggen en zo snel mogelijk aanklagen. Maar wij ‘Rijnlanders’ zien dat gelukkig anders. We zijn in de Brainport-regio bij uitstek succesvol om samen verder te komen. Natuurlijk gaat er altijd wel eens iets mis, maar dat los je beter ordentelijk op om iedere partij recht te doen. Dit nieuwe arbitrage instituut voor technologiebedrijven is daar een enorme hulp bij. En dat hadden we nog niet. Ik ben oprecht superblij met het oprichten van dit instituut.

Versterken van de keten

In mijn tijd als burgemeester had ik zeer frequent de captains of industry bij elkaar op mijn kantoor. Ik vond en vind dat we met elkaar moeten blijven praten over het samen versterken van ons ecosysteem. We hebben in onze regio te maken met een andere afhankelijkheid, waarvoor een betrouwbare keten zeer relevant is. Die versterk je op deze manier. Het snel beslechten van conflicten is van belang voor alle partijen, vooral in tech en dat begrijpen we in deze regio.

Begin eens met een gesprek

Er zijn altijd veel partijen die een conflict hebben met de gemeente, dus als gemeente gaven we veel geld uit aan juridische procedures. Die insteek hebben we in 2008 omgegooid. Voor mij geldt altijd: begin eens met een gesprek, kijk wat er echt aan de hand is. Dit geldt ook voor tech bedrijven, groot of klein, dat maakt niet uit. Soms speelt het natuurlijk ook binnen een bedrijf, bijvoorbeeld tussen eigenaren. Vaak is het gewoon niet goed geregeld. En van jaren procederen wordt niemand gelukkig en raak je bovendien de relatie kwijt. Ik wens het nieuwe instituut heel veel succes!”

Frank de Groof

“Ik focus op het voorkomen van een probleem. Mijn insteek is om te blijven praten en blijven aangeven dat je alles doet vanuit de beste intenties en bij voorkeur vanuit een gemeenschappelijk doel. Als dat écht geloofwaardig is, dan kun je een probleem voorkomen.

Laagdrempelig

Voor mij is bij het inschakelen van een partij om te helpen bij een geschil, of liever gezegd een onenigheid, vooral laagdrempeligheid van belang. Laagdrempelig betekent ook lagere kosten. Bij mediation deel je de kosten in plaats van ieder de kosten voor een eigen advocaat. Een advocaat betekent voor mij verschillen opzoeken in plaats van overeenkomsten opzoeken. Ik doe het graag anders dan de Amerikaanse manier!

Vertrouwen

Je moet dan wel genegen zijn om samen één partij te zoeken. Vertrouwen is hierbij heel belangrijk. Partijen moeten tot dezelfde conclusie komen. Maar ik merk dat zakelijke mediation niet erg bekend is, ondernemers weten vaak niet dat het bestaat. Terwijl het in veel gevallen een hele goede oplossing is.

Niet openbaar en tijd efficiënt

Problemen wil je verborgen houden. Ondernemers praten hier onderling niet graag over. Ook dan is mediation een oplossing, want de informatie is niet openbaar. Je hebt met een eigen bedrijf ook al genoeg aan je hoofd, je wil iemand die je aan de hand neemt. Eigenlijk wil je zelfs het liefste iemand die je probleem overneemt, zodat je zo min mogelijk tijd kwijt bent. Dan schakel je iemand in die geloofwaardig en onpartijdig is, een neutrale bemiddelaar. Dit instituut is dan ook nog gespecialiseerd in techniek, waardoor je een stuk gemakkelijker met elkaar kunt praten.”

Martin Beckmann

“Als er strijd is over technische zaken, is het nog niet zo eenvoudig om die deugdelijk beslecht te krijgen. Een rechter kijkt er juridisch naar maar heeft geen verstand van het technische deel. Ook veel arbitrage instituten hebben puur juristen in dienst. De technologiesector is echt een specialisatie. Er zijn altijd meningsverschillen en bedrijven zijn helaas vaak onbekend met de mogelijkheden van arbitrage. Snelheid, zekerheid en deugdelijkheid

Contracten zijn vaak niet goed geschreven of niet door een jurist geschreven. De realiteit is bovendien vaak anders dan vooraf gedacht, wat kan leiden tot meningsverschillen. En omstandigheden kunnen wijzigen, zeker als een project over meerdere jaren loopt. Wat ik in mijn praktijk zie, is dat iedereen op zoek is naar een snelle oplossing. Iedereen wil zekerheid over wat zijn onderneming te wachten staat naar aanleiding van een conflict. En iedereen wil een deugdelijke beslissing, waarbij er vertrouwen moet zijn en waarbij er inhoudelijk met verstand van zaken moet worden gewerkt. Je wil niet langdurig strijden over kleine lettertjes van een contract, veel geld kwijt zijn en door de bomen het bos niet meer zien.

Wat veel mensen niet weten over arbitrage

Ik merk dat ik vaak moet uitleggen hoe arbitrage werkt. Er is een ‘klacht’, er is verweer, we hebben te maken met bewijsmateriaal en vaak met expertrapporten. Meestal is er een mondelinge zitting waar we ook getuigen horen als dat nodig is. Uiteindelijk trekken we een conclusie en schrijven we het vonnis. Dit vonnis wordt door de rechtbank bekrachtigd. Dit is puur formeel en dient om te kijken of er geen procedurefouten zijn gemaakt. Het is dus geen inhoudelijke check. Wat veel mensen niet weten is dat dit over heel de wereld werkt! De conventie van New York van 1958 legt arbitrage internationaal vast. Dit is in de technologiesector, waar veel internationaal wordt samengewerkt, een enorm voordeel! Je kunt dus in een ander land met het vonnis naar de rechtbank. Samengevat: arbitrage leidt tot een uitspraak, die internationaal bindend is.”