Niek Peters
“Ik geloof heilig dat de beslechting van zaken via arbitrage de toekomst is”, aldus Niek Peters. Naast een dagelijkse praktijk als advocaat en arbiter, het geven van lessen over internationale handelsarbitrage aan de Rijksuniversiteit Groningen is Niek Peters ook aangesloten als arbiter bij TAMI. Wij zijn aldus benieuwd naar de visie van Niek op arbitrage.
“Wellicht is mijn mening wat gekleurd”, begint Niek, maar toch maakt hij meteen een duidelijk statement: “Ik geloof heilig dat de beslechting van zaken via arbitrage de toekomst is”.
Rechtspraak onder druk
De rechtspraak in Nederland komt namelijk steeds verder onder druk te staan. Er zijn steeds meer (ingewikkelde) zaken maar niet meer rechters. Als gevolg van COVID-19 wordt ook nog eens een toename van geschillen verwacht. Dat zorgt ervoor dat de gerechten naar alle waarschijnlijkheid nog meer zaken moeten verwerken, met als gevolg nog langere doorlooptijden. Daarbij wordt op de rechten van partijen beknot. Zo wordt de zittingstijd steeds meer beperkt en is het recht op pleidooi zelfs afgeschaft.
Minder in beton gegoten
Arbitrage is dan een aantrekkelijk alternatief. De procedures zijn minder in beton gegoten zodat partijen meer ruimte hebben om de procedure (in overleg met arbiters) zelf vorm te geven. Ook hebben partijen nog steeds het recht op pleidooi en kunnen uitgebreide zittingen plaatsvinden. Bovendien kunnen procedures sneller worden afgedaan dan bij de rechter, waar elke zaak toch min of meer volgens een vast stramien verloopt en waar het vaak alleen al lang duurt voordat een zitting wordt ingepland. Ook vanwege andere voordelen is arbitrage interessant.
Laagdrempelig, snel, efficiënt en effectief
Als ik kijk vanuit mijn specialisme dan beoogt TAMI een laagdrempelige, efficiënte en effectieve manier van geschillenbeslechting aan te bieden. Bij TAMI geldt er ook het grote voordeel dat het maximale kostenplaatje in beginsel duidelijk is, zo kom je niet snel voor onaangename verrassingen te staan.
Specialistische kennis
Een ander voordeel van arbitrage ten opzichte van overheidsrechtspraak is dat arbiters met specifieke kennis kunnen worden benoemd en die arbiters behoeven niet per se jurist te zijn. Zo treed ik met regelmaat op in energie-, construction- en engineeringgeschillen, bijvoorbeeld over (de bouw van) windparken, zonnepanelen, machines en fabrieken. Het is van belang dat de mediators en arbiters aangesloten bij TAMI gevoel hebben voor techniek en bepaalde kennis meebrengen. Arbiters moeten wat dat betreft ook eerlijk naar zichzelf durven zijn. Zelf zou ik nooit een zaak doen waarvan ik bij voorbaat al denk ‘hier ga ik niks van snappen’. Al moet ik er ook bij zeggen dat een zaak zich op een bepaalde manier kan ontwikkelen. Dat is aan het begin van een arbitrage niet altijd in te schatten. Zo kan een zaak die op het eerste gezicht bijvoorbeeld betrekkelijk rechttoe-rechtaan lijkt toch een hele andere wending krijgen.
Knopen doorhakken
Als arbiter een knoop doorhakken wie er gelijk heeft, kan weleens een uitdaging zijn, vooral als een van de partijen een argument laat liggen. Dat valt me dan op vanuit mijn rol als advocaat, maar als arbiter ben ik in beginsel gebonden aan de rechtsstrijd van partijen. Ik vind het dan zonde als een partij er niet alles heeft uitgehaald. Als er daarentegen een goed debat is geweest (waar partijen scherp op de inhoud hebben gedebatteerd) is het wijzen van een vonnis in de regel betrekkelijk eenvoudig.”
Meer weten?
Wilt u meer weten over arbitrage van TAMI? Klik hier.
Simon Bambach
Met meer dan 40 jaar ervaring in de technische industrie kan Simon Bambach beschouwd worden als een man die de techniek kent en draagt en een ambassadeur is voor de industrie. Nu hij een rol speelt bij TAMI zijn we benieuwd naar zijn visie op mediation en arbitrage in de technische sector.
“Ik spreek uit ervaring als ik zeg dat sommige geschillen voor de rechter zijn gekomen, waar we behoorlijke penalty’s voor hebben gekregen en waar mediation had kunnen helpen. Dat had ons onder andere veel geld bespaard. Voor een initiatief als TAMI is er dan ook zeker plek. In een juridische procedure krijg je te maken met rechters die niet op de hoogte zijn van technologie en voor wie de standpunten zwart-wit uiteen worden gezet. Voor een rechter is het lastig om in de techniek te duiken, daar is hij namelijk niet voor opgeleid. Hij heeft dan de keus op basis van zijn gevoel te oordelen of op basis van de input van de specialisten, die de verschillen juist uitvergroten. Het biedt het tegenovergestelde van wat je graag zou willen: dat partijen naar elkaar worden toegebracht. Het is namelijk niet zwart of wit. TAMI biedt de gelegenheid voor partijen elkaar te vinden in het grijze gebied.
Andere interpretatie van dezelfde werkelijkheid
Ik kan me zo voorstellen dat zeker de High Tech System industrie baat en behoefte heeft aan een instituut als TAMI. Waar je tegen aanloopt is dat bijvoorbeeld engineeringbedrijven iets creëren dat vervolgens wordt gemaakt door een maakbedrijf. En dan werkt het niet. Ligt het dan aan het ontwerp of aan het maken? Dan wordt er al gauw een setting gecreëerd waarin iedereen schuilt uit vrees voor claims en naar elkaar wijst. Terwijl het dan juist zo belangrijk is goed met elkaar te communiceren. Als je in zo’n situatie partijen bij elkaar kunt brengen, wordt het probleem al in een vroeg stadium in de kiem gesmoord. Dan hoeft het helemaal niet uit te lopen op juridische procedures. Dat faciliteren is heel belangrijk. Dat kan wanneer je als mediator kennis hebt van hoe processen werken en de techneuten hierin kunt begeleiden. Het draait dus echt om mediators en arbiters die de juiste taal spreken. Daarbij is een stuk ervaring onmisbaar, je moet zelf met dat bijltje hebben gehakt. De juridische kant is minder wezenlijk, sterker nog, die moet worden vermeden want daarmee stap je in diezelfde valkuil. Het gaat om het oplossingsgericht werken. Het zit hem in het overbruggen van verschillen in opvatting en achtergrond. Vaak is een andere interpretatie van dezelfde werkelijkheid de crux. Die gezamenlijke basis en dat draagvlak creëren, daar gaat het om. Als je dat kunt vertalen, dan los je negen van de tien problemen op.
Contract biedt als eerste remedie mediation
Mediation of arbitrage is niet de meest vanzelfsprekende gang om te maken. In mijn leven heb ik behoorlijk wat contracten gezien. Vaak wordt als eerste remedie voor een geschil de rechtbank gegeven en niet mediation. Het kan zijn dat voor veel mensen mediation niet voldoende credibility heeft. Ze denken dat het lang duurt of dat je uiteindelijk toch voor de rechter staat. Maar als er een goede optie is waar je werkt met professionele mediators met verstand van zaken tegenover een rechter, dan zou de mediator een logische keus zijn. TAMI biedt een goed alternatief. Ik vind dat in contracten mediation standaard als optie zou moeten worden meegegeven.
Mediators met blauwe plekken
Voor mediators is het belangrijk dat ze ervaring hebben in het vakgebied, over veel mensenkennis beschikken, openstaan voor emoties en zelf blauwe plekken hebben opgelopen. Soft skills zijn hierin dus heel belangrijk, want een hele hoop kan niet over de technische as worden opgelost. Vaak zijn technische mensen digitale mensen en overtuigd van hun eigen gelijk. Credibility is dus belangrijk voordat ze autoriteit aanvaarden van een ander op technisch gebied. Maar in staat zijn om mensen bij elkaar te brengen en de nadruk te leggen op de competenties van de bretrokken partijen om samen tot een oplossing te komen is veruit het belangrijkst. Want uiteindelijk moeten ze het toch samen doen. Dit zorgt ervoor dat de partijen gemotiveerd zijn. Dat kun je niet afdwingen met een zwarte toga en een witte bef.”
Jos van Luyck
Het grote voordeel van mediation en arbitrage ten opzichte van een gang naar de rechtbank is dat deze laatste veel geld, tijd en bovendien energie kost. Om nog maar te zwijgen over frustratie. Daar zit natuurlijk niemand op te wachten. Daarnaast blijkt dat veel rechters niet over specifieke technologische kennis beschikken. Er wordt dan al snel een deskundige benoemd. Een derde partij werkt vertragend, maar dat niet alleen. Vaak wordt het oordeel van een deskundige integraal door de rechter overgenomen, wat niet altijd wenselijk is. Daarom bieden mediation en arbitrage uitkomst.
Mediation en arbitrage
Waar we met TAMI voor gaan is een (dreigend) conflict in een vroeg stadium oplossen door middel van mediation. Het draagvlak van de betrokken partijen is dan maximaal. Liggen de partijen daarvoor te ver uit elkaar, dan kan gekozen worden voor arbitrage. Voor dergelijke technologische vraagstukken nemen we een materiedeskundige in de arm en op voorhand geven de partijen aan zich bij die uitspraak neer te leggen. Geen hoger beroep dus. Heel belangrijk is dat de materiedeskundige altijd volledig onafhankelijk en onpartijdig moet zijn. Dat staat in zijn algemeenheid erg hoog in het vaandel van TAMI. Wat hierin niet onderschat mag worden is dat zeker in de tech er een sfeer heerst van vertrouwelijkheid. Alles is redelijk kwetsbaar; ‘niemand mag mijn kennis hebben’. Als de rechtbank uitspraak doet dan is die openbaar. Via onze werkwijze is geheimhouding en dus de vertrouwelijkheid gewaarborgd.
TAMI-mediators en -arbiters
Al onze mediators zijn aangesloten bij de Mediators Federatie Nederland. Waar een mediator faciliteert en partijen samen tot een oplossing komen, hakt een arbiter de knoop door. Een jurist zal het oordeel van de arbiter daarna in een deugdelijk arbitraal vonnis gieten zodat het ook ‘rechtbank-bestendig’ is. Naast voldoende vakkundige kennis beschikken alle mediators en arbiters ook over uitstekende soft skills. Het zijn mensen-mensen met een sterk empathisch vermogen.
Want: ‘Een slechte regeling is nog altijd beter dan een goede procedure’, aldus oud-President van de rechtbank in Breda, mr Pronk.”
Rob van Gijzel
Het is september 2008, ik ben net een half jaar burgemeester, de crisis breekt uit. Dat gaf al snel serieuze problemen in onze regio. We hebben een conjunctuur gevoelige economie in een internationale markt. Als voorzitter van de Stichting Brainport heb ik al heel snel het initiatief genomen om alle belangrijke spelers bij elkaar te brengen. We moesten andere dingen doen en de dingen anders doen. En vooral: de keten versterken. Het belangrijkste is samenwerken en samen oplossingen zoeken. Dat is uiteindelijk ook het succes van onze regio geworden. Samen en zoeken naar ‘win-win’ in plaats van de strijd aangaan. Daarbij hoort ook een instituut dat als er tussen of binnen bedrijven lastige problemen ontstaan, zoekt naar verbinding. Mediation en arbitrage in plaats van een juridiserend traject.
Rijnland model
In het Angelsaksisch model wordt zo mogelijk alles gejuridiseerd. Alles juridisch vastleggen en zo snel mogelijk aanklagen. Maar wij ‘Rijnlanders’ zien dat gelukkig anders. We zijn in de Brainport-regio bij uitstek succesvol om samen verder te komen. Natuurlijk gaat er altijd wel eens iets mis, maar dat los je beter ordentelijk op om iedere partij recht te doen. Dit nieuwe arbitrage instituut voor technologiebedrijven is daar een enorme hulp bij. En dat hadden we nog niet. Ik ben oprecht superblij met het oprichten van dit instituut.
Versterken van de keten
In mijn tijd als burgemeester had ik zeer frequent de captains of industry bij elkaar op mijn kantoor. Ik vond en vind dat we met elkaar moeten blijven praten over het samen versterken van ons ecosysteem. We hebben in onze regio te maken met een andere afhankelijkheid, waarvoor een betrouwbare keten zeer relevant is. Die versterk je op deze manier. Het snel beslechten van conflicten is van belang voor alle partijen, vooral in tech en dat begrijpen we in deze regio.
Begin eens met een gesprek
Er zijn altijd veel partijen die een conflict hebben met de gemeente, dus als gemeente gaven we veel geld uit aan juridische procedures. Die insteek hebben we in 2008 omgegooid. Voor mij geldt altijd: begin eens met een gesprek, kijk wat er echt aan de hand is. Dit geldt ook voor tech bedrijven, groot of klein, dat maakt niet uit. Soms speelt het natuurlijk ook binnen een bedrijf, bijvoorbeeld tussen eigenaren. Vaak is het gewoon niet goed geregeld. En van jaren procederen wordt niemand gelukkig en raak je bovendien de relatie kwijt. Ik wens het nieuwe instituut heel veel succes!”
Frank de Groof
“Ik focus op het voorkomen van een probleem. Mijn insteek is om te blijven praten en blijven aangeven dat je alles doet vanuit de beste intenties en bij voorkeur vanuit een gemeenschappelijk doel. Als dat écht geloofwaardig is, dan kun je een probleem voorkomen.
Laagdrempelig
Voor mij is bij het inschakelen van een partij om te helpen bij een geschil, of liever gezegd een onenigheid, vooral laagdrempeligheid van belang. Laagdrempelig betekent ook lagere kosten. Bij mediation deel je de kosten in plaats van ieder de kosten voor een eigen advocaat. Een advocaat betekent voor mij verschillen opzoeken in plaats van overeenkomsten opzoeken. Ik doe het graag anders dan de Amerikaanse manier!
Vertrouwen
Je moet dan wel genegen zijn om samen één partij te zoeken. Vertrouwen is hierbij heel belangrijk. Partijen moeten tot dezelfde conclusie komen. Maar ik merk dat zakelijke mediation niet erg bekend is, ondernemers weten vaak niet dat het bestaat. Terwijl het in veel gevallen een hele goede oplossing is.
Niet openbaar en tijd efficiënt
Problemen wil je verborgen houden. Ondernemers praten hier onderling niet graag over. Ook dan is mediation een oplossing, want de informatie is niet openbaar. Je hebt met een eigen bedrijf ook al genoeg aan je hoofd, je wil iemand die je aan de hand neemt. Eigenlijk wil je zelfs het liefste iemand die je probleem overneemt, zodat je zo min mogelijk tijd kwijt bent. Dan schakel je iemand in die geloofwaardig en onpartijdig is, een neutrale bemiddelaar. Dit instituut is dan ook nog gespecialiseerd in techniek, waardoor je een stuk gemakkelijker met elkaar kunt praten.”
Pierre Konings
“De Brainport regio is een innovatieve hotspot voor hightech in de wereld. We zijn te nuchter om dat in te zien, maar de wereld is jaloers op wat er hier gebeurt. Om deze voorsprong te behouden is er samenwerking nodig tussen bedrijven.
Veel samenwerking betekent kans op conflicten. Als je elke keer naar de rechter moet bij een conflict, remt dat innovatie en dus de voorsprong. Een juridisch traject duurt lang en brengt allerlei risico’s met zich mee. Relaties tussen bedrijven moeten goed blijven, de samenwerking in de regio mag niet in elkaar storten! Conflicten moeten dus zo snel mogelijk en op een laagdrempelige manier worden opgelost.
Betrouwbaar alternatief op de rechtbank
Het denkpatroon is vaak: als er een conflict is, moeten we naar de rechter. Onze visie is juist dat een bedrijf hier niet altijd bij gebaat is en we bieden daarom een snel en duurzaam alternatief. Ook de overheid ziet het belang van een betrouwbaar alternatief voor een gerechtelijke procedure. We hebben daarom subsidie ontvangen voor de oprichting van dit instituut.
We spreken de taal van techneuten
We hebben ervaren zakelijke mediators, specialisten op hightech. Als je de taal van techneuten spreekt, gaat de communicatie veel gemakkelijker. Met een neutrale en onpartijdige mediator breng je de communicatie weer op gang. Mediation is vrijwillig en vertrouwelijk, met als doel het door beide partijen ondertekenen van een vaststellingsovereenkomst.
Van hoog technisch vraagstuk tot contractuele verplichting
Het conflict kan gaan over een technologie die door twee partijen samen ontwikkeld is, en de partijen gaan uit elkaar. Of bijvoorbeeld een conflict over het niet nakomen van contractuele verplichtingen. Hoe vinden partijen hiervoor een zakelijke oplossing? Voor dit soort kwesties kun je mediation inzetten.
Mediation: snel en met twee winnaars
Onlangs is er onder Nederlandse bedrijven een enquête gehouden over zakelijke mediation. Daar kwam uit dat ondernemers een voorkeur hebben voor mediation omdat het veel sneller is. Een mediation-traject kan in 2 weken beklonken zijn in plaats van bijvoorbeeld 2 jaar procederen. Partijen zoeken zelf naar een oplossing voor hun zakelijke belangen met behoud van de relatie. Hierdoor krijg je twee winnaars met een duurzame oplossing. Bovendien zijn de kosten veel lager dan wanneer je naar de rechtbank gaat.”
Martin Beckmann
“Als er strijd is over technische zaken, is het nog niet zo eenvoudig om die deugdelijk beslecht te krijgen. Een rechter kijkt er juridisch naar maar heeft geen verstand van het technische deel. Ook veel arbitrage instituten hebben puur juristen in dienst. De technologiesector is echt een specialisatie. Er zijn altijd meningsverschillen en bedrijven zijn helaas vaak onbekend met de mogelijkheden van arbitrage. Snelheid, zekerheid en deugdelijkheid
Contracten zijn vaak niet goed geschreven of niet door een jurist geschreven. De realiteit is bovendien vaak anders dan vooraf gedacht, wat kan leiden tot meningsverschillen. En omstandigheden kunnen wijzigen, zeker als een project over meerdere jaren loopt. Wat ik in mijn praktijk zie, is dat iedereen op zoek is naar een snelle oplossing. Iedereen wil zekerheid over wat zijn onderneming te wachten staat naar aanleiding van een conflict. En iedereen wil een deugdelijke beslissing, waarbij er vertrouwen moet zijn en waarbij er inhoudelijk met verstand van zaken moet worden gewerkt. Je wil niet langdurig strijden over kleine lettertjes van een contract, veel geld kwijt zijn en door de bomen het bos niet meer zien.
Wat veel mensen niet weten over arbitrage
Ik merk dat ik vaak moet uitleggen hoe arbitrage werkt. Er is een ‘klacht’, er is verweer, we hebben te maken met bewijsmateriaal en vaak met expertrapporten. Meestal is er een mondelinge zitting waar we ook getuigen horen als dat nodig is. Uiteindelijk trekken we een conclusie en schrijven we het vonnis. Dit vonnis wordt door de rechtbank bekrachtigd. Dit is puur formeel en dient om te kijken of er geen procedurefouten zijn gemaakt. Het is dus geen inhoudelijke check. Wat veel mensen niet weten is dat dit over heel de wereld werkt! De conventie van New York van 1958 legt arbitrage internationaal vast. Dit is in de technologiesector, waar veel internationaal wordt samengewerkt, een enorm voordeel! Je kunt dus in een ander land met het vonnis naar de rechtbank. Samengevat: arbitrage leidt tot een uitspraak, die internationaal bindend is.”